Cá cơm tuy nhỏ nhưng có thể chế biến thành nhiều món. Cá cơm ngọt thịt, thơm dịu, đậm đà, kho nấu món gì cũng ngon. Từ đặc điểm này, có thể ví von rằng cá cơm là “hợp khúc” mà khúc nào cũng đậm đà tròn vị.
1. Cá cơm là gì?
Cá cơm thuộc họ cá trổng, tên khoa học là Engraulidae. Cá cơm có kích thước nhỏ, dài từ 15 – 20cm, thường sống thành đàn, chủ yếu ở vùng nước mặn. Một số loài vẫn sống ở nước lợ, số khác sống ở nước ngọt. Cá cơm sống quanh năm nhưng xuất hiện nhiều hơn vào mùa xuân – hè. Cụ thể, từ tháng 1 đến tháng 2 âm lịch, cá cơm thường xuất hiện vào ban đêm. Ngược lại, vào mùa hè từ tháng 7 đến tháng 8 âm lịch, cá xuất hiện vào ban ngày. Như vậy mỗi năm ngư dân sẽ có 2 vụ thu hoạch cá cơm. Cá cơm tuy có kích thước nhỏ nhưng lại có giá trị dinh rất cao. Cá cơm tươi chứa nhiều khoáng chất và vitamin A, B6, B12, C, D, E, sắt, magie, natri, kali, kẽm, niacin, folate, thiamin, riboflavin,… tốt cho sức khỏe. Ngoài ra, cá cơm còn là nguồn cung cấp axit béo omega 3 có lợi cho hệ tim mạch và não bộ. Theo cơ sở dữ liệu của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), 100g cá cơm chứa các thành phần dinh dưỡng sau: 131 calo, 20.35g protein, 4.84g chất béo, 0 chất xơ, 0 đường, 147 canxi, 60mg cholesterol, 1.28g axit béo bão hoà, 1.18g axit béo không bão hoà đơn, 1.64g axit béo không bão hoà,… Với những thành phần giá trị dinh dưỡng của thịt cá cơm như trên, cá cơm mang lại những lợi ích không ngờ cho sức khoẻ như:
Bảo vệ sức khỏe tim mạch
Cá cơm là thực phẩm có hàm lượng chất béo không bão hòa cao, là yếu tố làm giảm cholesterol xấu, một trong những nguyên nhân gây xơ vữa động mạch, đau tim và đột quỵ.
Tăng cường sức khỏe
Axit amin có trong protein là dưỡng chất quan trọng của cơ thể phát triển thể chất. May mắn thay, cả hai nhóm chất dinh dưỡng này đều có trong cá cơm. Ngoài ra, việc nấu cá không làm ảnh hưởng đến hàm lượng protein và chất dinh dưỡng.
Tăng cường sản xuất hồng cầu
Cá cơm có chứa khoáng chất sắt, là nguyên tố vi lượng chịu trách nhiệm hình thành huyết sắc tố, giúp vận chuyển oxy từ phổi đến tất cả các cơ quan của cơ thể. Ngoài ra, sắt còn tham gia vào cấu trúc của nhiều enzyme, trong đó có enzyme miễn dịch nên có tác dụng nâng cao sức đề kháng của cơ thể. Thiếu sắt ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của tế bào và tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
Bảo vệ mắt
Các chuyên gia khuyến cáo nam giới nên bổ sung 1.6g axit béo omega 3 mỗi ngày, còn phụ nữ nên bổ sung 1.1g omega 3/ngày. Một khẩu phần cá cơm chứa 0.45 g axit eicosapentaenoic (EPA), một loại axit béo omega 3 và 0.77g axit docosahexaenoic (DHA). Các nghiên cứu cho thấy chế độ ăn giàu omega 3 có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh thoái hóa điểm vàng, suy giảm thị lực khi lớn tuổi.
An toàn đối với sức khỏe
Khi ăn quá nhiều trứng, thịt gà hoặc thịt bò sẽ làm tăng nồng độ homocysteine, một chất được cho là có thể gây tổn thương thành động mạch, dẫn đến viêm nhiễm và hình thành các mảng xơ vữa động mạch. Theo các chuyên gia, cá cơm bổ sung nhiều protein có lợi giúp cân bằng lượng protein dư thừa trong cơ thể, từ đó giảm thiểu nguy cơ hình thành homocysteine.
Cải thiện chức năng gan
Gan là cơ quan chịu trách nhiệm xử lý phần lớn chất béo của cơ thể. Do đó, bổ sung dầu cá giúp cải thiện chức năng gan và giảm viêm.
Hỗ trợ tiêu hoá
Nếu tiêu thụ quá nhiều thực phẩm có đường dễ gây ra các vấn đề về tiêu hóa như khó tiêu hoặc khó chịu ở dạ dày. Đừng lo lắng vì hàm lượng axit amin trong cá cơm sẽ thúc đẩy quá trình tiết axit trong dạ dày để đẩy nhanh quá trình tiêu hóa. Ngoài ra, việc tiêu thụ cá cơm thường xuyên giúp cơ thể nhận được nhiều dưỡng chất có lợi cho quá trình tiêu hóa khỏe mạnh.
Tốt cho xương khớp
Theo các chuyên gia, các chất dinh dưỡng như canxi và vitamin A có trong cá cơm có tác dụng tích cực đến sự phát triển xương. Mặc dù chế độ ăn uống chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu canxi của cơ thể nhưng đây là cách bổ sung hiệu quả nhất. Vì vậy, ngoài cá cơm, bạn nên sử dụng đa dạng các loại thực phẩm giàu canxi khác từ rau xanh, sữa và các sản phẩm từ sữa,…
Tốt cho móng, tóc
Ngoài giúp xương chắc khỏe, các chất dinh dưỡng trong cá cơm cũng rất hữu ích cho sự phát triển của tóc và móng. Nếu móng tay và tóc yếu, dễ gãy rụng, có thể chế độ ăn uống thiếu các vitamin tốt cho móng và tóc như vitamin H (còn gọi là biotin), vitamin B phức hợp, vitamin E, A,… May mắn những thành phần này đều có trong cá cơm.
Tốt cho phụ nữ mang thai
Cá cơm là nguồn cung cấp axit folic, một loại vitamin thiết yếu trong chế độ ăn của mẹ bầu. Ngoài ra, loài cá nhỏ này không chứa thủy ngân hay chất độc hại như một số loài cá lớn khác nên rất an toàn cho phụ nữ mang.
Sửa chữa mô và tế bào
Hàm lượng protein dồi dào có trong cá cơm rất có lợi cho hoạt động chuyển hóa tế bào, sửa chữa và tái tạo mô liên kết. Vì vậy, chế độ ăn có cá cơm sẽ giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng.
4. Cá cơm làm món gì ngon?
Đầu tiên là món cá cơm kho mặn. Món này rất dễ chế biến. Chỉ cần ướp cá cơm tươi với vài muỗng nước mắm, đường, tiêu… Để vài chục phút cho cá cứng thì bắc lên bếp, để lửa nhỏ, chờ cá sôi vài dạo cho nước cạn ở mức xăm xắp là xong. Trước khi ăn rắc tí tiêu bột. Cơm trắng mà ăn với cá cơm kho mặn thì hết chê. Nhớ hồi nhỏ đang tuổi ăn tuổi lớn, chạy đi chơi, sau đó về lục nồi. Cá hết nhưng chỉ cần chút nước cá cơm kho thôi là mừng rồi. Xúc đầy tô bưng ra hè ngồi “đánh chén”. Chỉ vài muỗng nước cá cơm thôi mà có thể đánh bay cả một tô cơm nguội. Nhà tôi cũng thường kho cá cơm với củ nghệ tươi băm nhỏ. Cái mùi nghệ thật lạ, thơm hăng hắc mà đầy rủ rê. Con cá cơm thấm nghệ vàng thẫm, mềm nhưng không nhũn. Mới cắn đôi con cá đã nghe thơm lựng. Lớp cá dưới đáy nồi cháy sem sém, thơm một cách nồng đậm, hấp dẫn. Nhiều khi nồi trơ đáy, đưa muỗng vét một mớ nghệ vụn lẫn trong nước cá deo dẻo rồi chan với cơm thôi cũng đủ… lua vài lua là chén cơm hết nhẵn.
Lại nhớ nồi canh cá cơm nấu với cà chín. Mùa hè nóng bức, đây là món khoái khẩu của nhiều người. Chỉ cần một xoong nước, một tô cà chín xắt lát, một chén cá cơm, một ít muối, mắm và bột ngọt là có thể chế biến nồi canh cá cơm thơm ngon. Nước canh vương mùi cá cơm ngọt lành, thấm đẫm mùi cà chín khiến nồi cơm mau vơi. Còn với cá cơm sữa, nấu một nồi cháo thật loãng với hành lá và tiêu bột cũng ngon tuyệt. Cá cơm vừa về bến còn tươi nguyên ánh bạc có thể tái chanh, trộn với hành tím, tỏi, bắp chuối chát, đậu phộng, rau húng để thành món gỏi mềm mại ngọt lừ. Bữa nào thấy ba, bốn anh ngư dân trải chiếu ngồi trước hàng hiên, hoặc bày bộ bàn nhựa đơn sơ dưới bóng cây đầu hè thì nhất định là họ đang “phiêu” cùng món gỏi cá cơm.
Cá cơm rim tỏi ớt.
Dù hay ăn cơm tiệm, ăn ở nhà, ăn ở công ty thì chúng ta vẫn thỉnh thoảng bắt gặp cá cơm khô rim mặn ngọt trong thực đơn. Bởi đây là món ăn khá phổ biến, dễ ăn, lại dễ nghiện. Cá cơm khô khi rim ngoài vị mặn đặc trưng của con cá biển thì còn thấm thêm chút ngọt của đường, chút cay của ớt, của tiêu. Nó làm cho vị giác bấy lâu chán ngán bỗng chốc tỉnh lại, khơi lại cảm giác thèm thuồng. Cá cơm rim tỏi ớt được chế biến từ những con cá cơm chọn lọc phơi khô. Sau đó được rim cùng với gia vị tỏi, ớt, đường. Bên cạnh đó, với độ giòn giòn, dai dai của cá cơm khô rim, hương thơm nhẹ nhẹ của cá hòa quyện cùng nước rim và mè trắng. Đây chính là một loại đặc sản không thể bỏ qua khi đến với Quảng Ngãi phải không nào.
Mua cá cơm rim làm quà ở đâu?
Cơ sở sản xuất: Cơ sở sản xuất kinh doanh Trần Đình Tiến
Địa chỉ: Xã Tịnh Kỳ, thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi
OCOP THU BA FOOD